Binnenshuis luchtzuivering bij kinderen met astma: een verkenning

Doel
Astma is een veelvoorkomende aandoening bij kinderen, met in Nederland alleen al ongeveer 85.000 jonge patiënten. Een astma-aanval (exacerbatie) kan ontstaan door blootstelling aan prikkels zoals pollen, fijnstof en huisstofmijt. Het doel van een volgend actiepunt is te onderzoeken of luchtzuiveringsapparaten, in combinatie met een goede hygiëne en het gericht gebruik van sensoren, de klachten van kinderen met astma kunnen verminderen en hun kwaliteit van leven kunnen verbeteren.

Uitgangspunten
Astma ontstaat of verergert vaak door luchtvervuiling binnenshuis. Denk aan allergenen zoals huisstofmijt, pollen, en deeltjes fijnstof die via ventilatie binnendringen. Het gebruik van luchtfiltersystemen biedt een potentieel eenvoudige en haalbare manier om deze prikkels te verminderen. Bovendien blijkt dat de implementatie van luchtzuivering ouders stimuleert om de hygiëne in huis te verbeteren, zoals regelmatiger schoonmaken en stofvrij houden van ruimtes.

Daarnaast kan de inzet van sensoren een waardevolle aanvulling zijn. Deze apparaten monitoren de luchtkwaliteit continu en geven feedback over wanneer luchtfilters vervangen moeten worden of wanneer ventilatie nodig is. Dit draagt niet alleen bij aan effectiever gebruik van luchtfilters, maar kan ook helpen het medicatiegebruik beter te richten.

Strategie
Onderzoek naar het effect van luchtfiltersystemen toont gemengde resultaten. Een studie van van Boven et al. (2020) vond een lichte verbetering in de kwaliteit van leven (gemeten met de Asthma Quality of Life Questionnaire, AQLQ) bij gebruik van luchtzuiveraars, maar geen duidelijke vermindering van astmaklachten of medicatiegebruik. Een ander onderzoek, Lee et al. (2020), toonde een afname in medicatiegebruik, maar eveneens geen significante verbetering in symptomen.

Hoewel het wetenschappelijke bewijs beperkt is, biedt luchtzuivering geen nadelen voor de gezondheid. Praktijkervaringen, zoals in het fijnstofmonitoringsproject in Leiden, tonen aan dat de combinatie van luchtfilters en sensoren ook preventieve voordelen heeft. In dit project wordt onderzocht hoe fijnstofmonitoring, gecombineerd met luchtfilters en preventieve maatregelen, de klachten van astma- en COPD-patiënten kan verlichten.

Toepassing in de praktijk
Hoewel er geen sterk wetenschappelijk bewijs is om luchtzuiveringsapparaten standaard aan te bevelen, kunnen ze een waardevolle aanvulling zijn op bestaande maatregelen. Het gebruik ervan kan vooral effectief zijn in huishoudens waar astma-triggers zoals huisstofmijt of pollen moeilijk volledig te elimineren zijn.

Bovendien helpt de toevoeging van sensoren bij het richten van preventieve maatregelen. Dit kan niet alleen leiden tot een efficiënter gebruik van luchtfilters, maar ook tot een beter begrip van hoe prikkels de astmaklachten van kinderen beïnvloeden. Ouders kunnen zo samen met hun huisarts of longarts een plan opstellen om medicatie, hygiëne, en technologie in balans te brengen.

Conclusie
Luchtfilters bieden een veilige en haalbare optie voor huishoudens met kinderen met astma, mits in combinatie met andere maatregelen zoals goede ventilatie en schoonmaakroutines. Sensortechnologie biedt een veelbelovende kans om deze interventies verder te verfijnen en te richten. Hoewel aanvullend onderzoek nodig is om het effect op grote schaal te bevestigen, kunnen ouders en zorgverleners luchtzuiveringsapparaten overwegen als onderdeel van een bredere strategie tegen astma.

Met dank aan Mariam Wakili en Tobias Bonten, en de onderzoekers van het fijnstofmonitoringsproject in Leiden.
Literatuur

  1. NHG standaard astma bij kinderen, februari 2014
  2. van Boven FE, et al. Int Arch Allergy Immunol. 2020;181(5):395-402
  3. Lee GH, et al. Yonsei Med J. 2020 Apr;61(4)

Onderliggende literatuurstudie:

Wakili (huisarts i.o), Tobias Bonten (huisarts-epidemioloog)
Afdeling Huisartsopleiding Leiden

Inleiding
Ongeveer 85 000 kinderen in Nederland hebben last van astma.1 Een astma
exacerbatie kan optreden na blootstelling aan prikkels.1 Wanneer deze prikkels
uit de kamerlucht gezuiverd worden, zou het kunnen zorgen voor minder astma
exacerbaties en daarmee verbetering van de kwaliteit van leven. Dit leidt tot de
vraag: wat is het effect van luchtzuiveringsapparaten in vergelijking met een
placebo op astma symptomen en kwaliteit van leven bij kinderen met astma?
Search
Op 4 juli 2021 werd er gezocht naar artikelen in pubmed (231 artikelen), google
scolar (1 nieuw artikel) en cochrane library (68 artikelen). De gebruikte Mesh
zoektermen waren: asthma, air filters en air pollution indoor. Deze woorden en
synoniemen werden tevens gebruikt in vrije tekstwoorden. In pubmed werden
verschillende filters gebruikt om de search in te perken. Exclusiecriteria waren:
een specifieke prikkel, sick building syndrome, houtkachels, alleen luchtmeting.
Studies die het effect van een luchtzuiveraar op de astmaklachten van kinderen
onderzochten werden geïncludeerd. Op basis van titel, abstract en tekst, werden
twee bruikbare artikelen gevonden.

Resultaten
Het eerste artikel, van Boven et al (2020),2 is een update van een oude metaanalyse. 7 van de 10 artikelen werden hergebruikt en 3 nieuwe artikelen werden
toegevoegd, allen gepubliceerd tussen 1973-2012. Gebruik van luchtzuiveraars
werd vergeleken met een placebo of niets bij patiënten (kinderen/volwassenen)
met astma. De uitkomstmaten waren o.a. Astma Symptom Score (ASS vragenlijst:
hogere score, heviger astma), medicatie gebruik en Astma Quality of Life
Questionnaire (AQLQ: hogere score, betere kwaliteit van leven). Er werd een
statistisch significant verschil gezien in de AQLQ scores (MD +0.36 (95% CI 0.10-
0.62), P= 0.01). Er werd geen significant verschil gezien in ASS (SMD -0.68 (95%
CI -2.21 – 0.85), p=0.20) en medicatiegebruik (SMD -0.01 (95% CI -0.22-0.21),
p=0.94).
Het tweede artikel, Lee et al (2020),3 is een gerandomiseerde crossover trial.
30 kinderen werden gerandomiseerd en geblindeerd ingedeeld in twee groepen.
De eerste groep kreeg 3 weken dagelijks de interventie (luchtzuiveraar met
filter), 2 weken een wash out periode en nadien 3 weken de placebo (dezelfde
luchtzuiveraar zonder filter). De tweede groep kreeg eerst placebo en daarna de
interventie. De primaire uitkomstmaten waren o.a. ernst van astma (ASS) en
medicatie score (lagere score, minder medicatiegebruik). Er werd een significant
verschil gezien in medicatie score (filter on 7.12±0.14; filter off 6.90±0.29; p-value
<0.001), de ASS toonde geen significant verschil (filter on 13.97±0.35; filter off
14.03±0.28; p-value 0.428).

Bespreking
De validiteit van het eerste artikel, van Boven et al (2020)2, was matig. De
kwaliteitsbeoordeling is door één reviewer gedaan waarbij de tweede alleen een
steekproef heeft gecontroleerd. Het risico op bias was bij de meeste onderzoeken
als onduidelijk beoordeeld. De kenmerken van de oorspronkelijke onderzoeken
zijn slecht beschreven waarbij er ook discrepantie is tussen tekst en tabel:
onduidelijk is welke studies er naast volwassenen ook kinderen hebben
geïncludeerd. Daarnaast is het onduidelijk hoe lang de interventies toegepast
werden. De grootste studie, die een groot aandeel heeft in het positieve effect op
de AQLQ, is gesponsord door een bedrijf dat luchtfilters maakt. Toepasbaarheid:
overeenkomst tussen de patiënt uit de praktijk en de review is onduidelijk.
Haalbaarheid van de interventie is in de praktijk goed. Het zou kunnen leiden tot
minder klachten zonder dat er grote nadelen aan zitten. De kosten van een
luchtfilter variëren van 30,- tot 650,- online.
De validiteit van het onderzoek van Lee et al (2020), is goed. De
effectbeoordelaars hadden geblindeerd kunnen worden, echter maakt het
mogelijk niet uit aangezien alle patiënte een interventie en placebo ondergingen.
De duur van de interventie en wash-out periode was kort. Wellicht dat een
patiënt die eerst de interventie krijgt en later de placebo betere uitkomsten heeft
tijdens de metingen in de placebogroep. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat de
verschillen, en dus het effect van de controlegroep, groter zijn. Mogelijk is er
hierdoor een onderschatting van de resultaten. Er zijn geen
belangenverstrengelingen.
Toepasbaarheid: patiëntkarakteristieken zijn duidelijk gespecificeerd, de
toepasbaarheid is goed. De haalbaarheid is idem aan het eerste artikel.

Conclusie
Het antwoord op de eerder gestelde vraag is niet eenduidig. Er zijn wisselende
uitslagen wat betreft de astma symptomen, kwaliteit van leven en medicatie
gebruik na luchtzuivering. Er zijn aanvullende RCTs van hoge kwaliteit en met
een grotere onderzoekspopulatie nodig.
Advies voor de praktijk
Aangezien luchtfiltersystemen geen nadelig effect hebben op de gezondheid
kunnen ze gebruikt worden wanneer patiënten (of ouders) dit zouden willen. Er
is echter onvoldoende bewijs om aanschaf van een luchtzuiveringsapparaat aan
te raden.

Literatuur
1. NHG standaard astma bij kinderen, februari 2014
2. van Boven FE, et al. Int Arch Allergy Immunol. 2020;181(5):395-402
3. Lee GH, et al. Yonsei Med J. 2020 Apr;61(4)